De taal van de
muziekobjecten Het
rock’n’popmuseum was van september 2018 t/m december 2021 samenwerkingspartner
van het researchproject “Muziekobjecten van de populaire cultuur“ dat in het
kader van de subsidierichtlijn “Taal van de objecten“ van het Duitse Ministerie
van Onderwijs (BMBF) plaatsvond. Samen met het conservatorium Franz Liszt in
Weimar en het Centrum voor populaire cultuur en muziek van de
Albert-Ludwigs-Universiteit Freiburg onderzocht het rock’n’popmuseum de “Taal
van muziekobjecten“: Terwijl Weimar onderzoek deed naar opslagmedia (cd's,
grammofoonplaten, geluidsbanden) en Freiburg naar weergave-apparatuur
(muziekmeubel, walkman), hield het rock’n’popmuseum zich in het deelproject
“Generators van de sound“ bezig met muziekinstrumenten (elektrische gitaar,
synthesizer) en opnameapparatuur (mengpaneel). Alle projectpartners werkten elk
samen met aangesloten of verzamelde partners.
Het doel van het project was om “muziekobjecten
in de populaire cultuur in Duitsland van 1945 tot heden in hun
technisch-historische en consumptie-esthetische veelvormigheid te ontsluiten,
deze met betrekking tot hun historisch en sociaal variabele belevingspotentie
te onderzoeken en in innovatieve concepten van museale presentatie te brengen“:
1. Het object: Hoe voelt het aan? Hoe werkt het? Van
welke materialen is het gemaakt? Zijn er bijzonderheden in design,
functionaliteit of hantering die in het oog springen? Welke gebruikssporen
kunnen worden ontdekt en op welke relatie met de gebruiker zouden deze kunnen
duiden? Hier is hands-on onderzoek met en aan het object onvermijdelijk, ook
als dit in een beperkt kader van conserverende voorschriften van de
verzamelingen moet gebeuren.
2. Productie en geschiedenis: Welke culturele en technische concepten hadden
een plaats in het design? Welke gebruiksideeën stonden centraal in ontwerp,
vormgeving en reclame voor het apparaat? Op welke markt is het apparaat hoe
gepositioneerd? Hier komen bedrijfsdocumenten, vooral jaarboeken, maar ook
“parateksten“ zoals opschriften, reclamefolders en handboeken als bronnen
centraal te staan.
3. Consumptie: Wanneer en hoe werd er reclame voor het apparaat
gemaakt, hoe werd het gebruikt, bewaard of verzameld? Welke invloed had het op
de muzikale praktijk en vormgeving? Hoe nauw is het verbonden met de
biografieën, het leven van zijn gebruikers? Voor deze vragen zijn getuigen van
de tijd onontbeerlijk. Dit heeft zowel betrekking op de analyse van zogenoemde
“egodocumenten“, zoals oude foto’s en video’s, als op interviews met
deskundigen en narratieve gesprekken.
“Door“ de objecten moesten conclusies worden
getrokken over en nieuwe inzichten worden verworven in de (materiële)
geschiedenis en cultuur van populaire muziek in Duitsland. De selectie van de
onderzochte apparaten nam een balans in acht tussen gebruiksvormen, decennium,
verspreiding (oost/west) en geassocieerde muziekgenres. Tegen deze achtergrond
zijn ook enkele instrumenten uit de voormalige DDR in de verzameling van het
rock’n’popmuseum opgenomen.
Maar het ging niet alleen om nieuwe inzichten,
maar ook om deze voor een breed publiek toegankelijk te maken. Naast
specialistische artikelen en publicaties is een omvangrijke projectwebsite
ontstaan die naast de casestudy's ook personen voorstelt, die over bijzondere
biografische of professionele relaties met hun “muziekobjecten“ vertellen. Een
ander resultaat van het onderzoeksproject met het doel om wetenschappelijke
inzichten voor een breed publiek effectief te ontsluiten, is de publicatie “Pop Up, Ausstellungen zu populärer Musik
konzipieren und realisieren“. “Pop Up“
is bedoeld als een hulpmiddel voor tentoonstellingsmakers en voor hen die dat
willen worden. Auteurs uit de wetenschap en de museumpraktijk brengen verslag
uit over hun onderzoeksresultaten en de overdracht ervan in de vorm van
popmuzikale tentoonstellingen. “Pop Up“ is in de boekhandel verkrijgbaar en kan
via de onderste link op deze pagina worden gedownload.
